Bugün maalesef pek çok küçük ve orta ölçekli firmada, veri toplamaya ve onu rapor haline getirmeye ve o raporları da sağlıklı karar vermek için kullanmada işverenleri yetersiz ve isteksiz görüyorum ve üzülüyorum.
Oysa günümüzde veri, istatistik, bilgi ve doğru raporlama, doğru karar almada olmazsa olmaz bir rol oynamaktadır.
Yeni Bir Heyecan İle İşletme Kurulur
Yıllar önce asker arkadaşlarımdan birisi bana Maltepe’de bir ara sokakta patates, sosis ağırlıklı Pat-Sos büfesi açacağını söylemişti.
Ben de ”Nasıl yapacaksın, neden patates sosis?” diye sordum. Bu arada kendisi işletme mezunu cebbar cevval ve becerikli birisi, o zamanlar babasıyla beraber bir restoranın ortak işletmesinin yürütüyordu.
Neyse, sorumu şöyle cevapladı: ”Ben bütün hesaplamaları yaptım.”
”Nasıl?” diye sordum.
”Patates sosis en ucuz malzeme, bunların en kaliteli markalarıyla çalışırsam, lezzet ve kaliteyi ön plana çıkarmış olurum. Hem her yerde ya dönerci ya köfteci ya da tostçu var, ama patates sosis ağırlıklı menüsü olan yok.” dedi.
”Hem ayrıca kiralayacağım dükkanı gözüme kestirdim. Bir hafta boyunca her gün boş dükkanın karşısındaki kafede oturup dükkanın önünden geçen kişi sayısını ölçtüm.
Ortalama 1300 kişi geçiyor, bu geçenlerin sadece yüzde 10%’u dükkanıma girse ve ortalama 2 Pat-Sos ve ayran alsa, şu kadar ciro eder.
O ciro aylık şuna gelir, oradan da şu kadar gelir hedefler isem, giderlerimi de ürün maliyeti ve ürün dışı maliyet olarak şu kadar tutarsam bu iş olur.
Giderlerde taviz vermemem gerekenler, ürün ile alakalı olanlar; diğerlerinde taviz verebilirim.” dedi.
Derken bir nevi mühendislik çalışması yaptı. her türlü veriyi ince eledi, sık dokudu, ölçtü biçti ve dükkanı açtı.
Ve gerçekten yaptığı tüm hesaplar tutmuş ve doğru çıkmıştı, bir iki sene oradan istediği geliri elde etti.
İşletme Hataları Nedeni İle Batar
Ama maalesef 3. yılında dükkanı kapamak zorunda kaldı. Çünkü rakiplerini incelemeyi ve dış çevreden gelebilecek olası hamleleri hesaba katmamıştı.
Çevredeki dükkanlar onun çok iş yaptığını görünce dönerciden köfteciden dönüp patates sosis işine yöneldiler.
Rakipler çoğaldı, karlar azaldı. Lezzet veya serviste farklılaşamayınca işin tadı tuzu kaçtı.
Sonuç: Dükkanı kapatmak zorunda kaldı.
Unuttuğu tek parametre, ”rakipleri ve pazarı izlemek” idi, bu da diğer parametreleri çökertmişti.
Yapmadığı Neleri Yapıp İşine Devam Edebilirdi?
Peki rakipleri izlemiş olsaydı ne yapabilirdi?
Pazarlamaya daha fazla para harcayabilir ve müşterilerin tercihlerini daha fazla dikkate alabilirdi.
En basitinden olası taklitlere karşı, Pat-Sos isminin telif haklarını alabilirdi. Veya gelen müşterileri daha sadık kılacak eylemleri belirlemek için anket yapabilirdi ve sadakat programı uygulamaya başlayabilirdi.
Kendi sosis ve patatesini kendisi üretip (ürettirip) çok otantik ev işi pat-sos diyebilirdi.
Şimdi iş işten geçtikten sonra akıl vermek kolay, ama benim burada değinmek istediğim nokta veri toplamanın ne kadar önemli olduğudur.
Verinin Her İşletme İçin Önemini Kavrayalım
Hem işi kurmadan, hem de işi kurduktan sonra veri toplamaya, onları analiz etmeye bir iş kolunuz gibi bakmalı, şirket içinde bu işlevi mutlaka canlı tutmalısınız.
Aksi halde dışarıdan gelecek tehditlere karşı çok zayıf kalırsınız.
Örneğin, siz bir semtte bir bakkal dükkanı açmak istiyorsanız, semtin o noktası ile ilgili nasıl veri toplamak zorundaysanız, dükkanı açtıktan sonra da veri toplamanız elzemdir.
Örneğin semtte yaş ortalamasına bakarsanız çok genç ve yeni evliler oturuyorsa, bebek ihtiyaçları olan bez mama süt bulundurursunuz. Dindar çok ise, alkol bulundurmazsınız. Araç sahibi fazla ise, çok yatırım yapmazsınız, çünkü o araç sahipleri büyük marketlere gidip sizin yerinize oradan alışveriş yapmayı tercih edeceklerdir.
Dükkanı açtıktan sonra, veri toplamaya devam etmelisiniz.
Her türlü veri (özellikle müşteri verisi) burada önem taşımaktadır.
Veri (istatistik) kavramının en iyi uygulamalarını büyük marketlerde yaşayabilirsiniz. Süpermarketler verinin adeta bir laboratuvarı durumundadırlar.
Kasa fişleri size hemen her şeyi anlatır. Hangi kasadan kaç müşteri, ne kadarlık, hangi üründen, hangi saatler arasında almıştır, bilinir.
Nitekim bazı müşteriler emekli müşterilerinin hafta sonu yerine hafta içi markete gelmeleri için (sadece hafta sonu gelebilen çalışan müşterilerinin önünü kesmemek için) pazartesi günler, veya hafta içi belirli günlerde 09:00-12:00 arası indirim uygularlar.
Bunlar hep verilerin doğru ölçümü, doğru analizi ve doğru raporlamaları sonucunda alınan sağlıklı kararlar ile olabilmektedir.
Hangi işletme olursa olsun veri ölçümü yapılabilmelidir ve her işletme sahibi ve yöneticisi buna önem vermelidir.
Ama maalesef günümüzde pek çok işletme sağlıklı karar vermek için elzem olan veri toplama, rapor etme ve inceleme için veri ve istatistik kavramına yeterince önem vermezler. Gereksiz teferruat olarak görürler.
Oysa veri gizli güçtür.
Doğru kullanılırsa mutlaka ilerlemeyi sağlayacak çok önemli bir araçtır.
Bu Hikayeden Alacağımız Özet Dersler Nelerdir?
Bu gerçek hikayeyi kitabında bizlerle paylaşan Serdar Aslan‘a teşekkür ediyoruz.
Deneyimleri bizimkilerle örtüşüyor, çok benzer başka hikayeler biliyoruz.
Önemli ana noktaları şöyle özetleyebiliriz:
- İşletmenizde veriye önem vermelisiniz (toplama, analiz, değerlendirme, karar, eylem).
- Veri (gizli) güçtür ve işletmeniz için rakiplerinize karşı rekabet avantajı sağlar.
- Veriyi kullanacağınız en önemli alanlardan biri (dijital) pazarlamadır.
- Müşterilerinizi tanımak ve iletişimde kalmak için veriyi kullanmalısınız.
- Özellikle pazarlamaya, günümüzün dijital yazılım ve araçlarına yatırım yapmalısınız.
Gıda müşterileri neden gerçek zamanlı sipariş sistemimizi seviyor?
Müşterilerinizi memnun ederseniz siz de işinizde memnun olursunuz. Hem onları, hem de sizi memnun edecek kullanışlı 7/24 çalışan çözüm sunuyoruz.
Siz de fikrinizi belirtin